शिक्षण ही एक परस्परसंवादी प्रक्रिया आहे. जसे विद्यार्थी शिकतात, तसे शिक्षकही शिकवत असताना अनुभव, ज्ञान आणि आनंद प्राप्त करतात. त्यामुळे केवळ विद्यार्थ्यांसाठीच नव्हे तर शिक्षकांसाठीही (अध्यापन करणाऱ्यांसाठी) तणावमुक्त, सर्जनशील आणि प्रेरणादायी वातावरण अत्यंत आवश्यक आहे. अशा वातावरणातच खऱ्या अर्थाने "आनंददायी शिक्षण" फुलते, बहरते आणि रुजते.

🌱 तणावमुक्त वातावरण म्हणजे काय?

तणावमुक्त वातावरण म्हणजे जिथे विद्यार्थ्यांना शिकताना आणि शिक्षकांना सुलभकाच्या भूमिकेतून विषयाची मांडणी करताना मुक्तपणे विचार करता येतो, चुका करता येतात, प्रयोग करता येतात, आणि व्यक्त होण्याचं स्वातंत्र्य असतं.या प्रक्रियेत कुठेही भीती, दबाव, अपमान, अत्यधिक अपेक्षा, निराशा यांना स्थान नसतं.

शिक्षकांसाठी तणावमुक्त वातावरणाचे महत्त्व

1. स्वतःच्या शैलीने अध्यापनाची मुभा: शिक्षकांना जेव्हा वेळेच्या, कागदपत्रांच्या आणि अनावश्यक अहवालांच्या ओझ्यापासून मोकळीक मिळते, तेव्हा ते अधिक प्रभावीपणे आणि नवकल्पनांद्वारे शिकवू शकतात.

2. विद्यार्थ्यांशी मोकळा संवाद: दबावमुक्त शिक्षक विद्यार्थ्यांशी जवळीक निर्माण करू शकतात, त्यामुळे अध्यापन अधिक परिणामकारक होते.

3. स्वतःच्या आत्मविकासासाठी वेळ: जेव्हा शिक्षक सतत तणावात नसतात, तेव्हा ते स्वतः शिकण्यासाठी आणि सुधारण्यासाठी वेळ देऊ शकतात.

4. कामात आनंद: आनंदी शिक्षक म्हणजे वर्गात सकारात्मक ऊर्जा. ही ऊर्जा विद्यार्थ्यांपर्यंत पोहोचते.

आनंददायी शिक्षण ही एक दिशा नाही, ती एक संस्कृती आहे.ती संस्कृती निर्माण होते, जेव्हा विद्यार्थ्यांच्या मनात उत्सुकता आणि शिक्षकांच्या मनात उमेद असते.

त्यासाठी दोघांनाही तणावमुक्त, सन्मानजनक आणि प्रेरणादायी वातावरणाची अत्यंत आवश्यकता आहे.

शाळा, शिक्षक, पालक आणि प्रशासन यांचा एकत्रित प्रयत्नच हे वातावरण घडवू शकतो.

- शैलेश शिरसाठ.

लेखक शैलेश शिरसाठ हे राज्यस्तरावरील ताणतणावाचे व्यवस्थापन हा शिक्षकांसाठी तयार करण्यात आलेला प्रशिक्षण अभ्यासक्रम निर्मिती सदस्य आहेत तसेच

राष्ट्रीय स्तरावर स्टार उपक्रमांतर्गत School leadership या राष्ट्रीय स्तरावरील इंग्रजी प्रशिक्षण अभ्यासक्रमाच्या महाराष्ट्र राज्यासाठी मराठी अनुवाद करणाऱ्या टीमचे सदस्य आहेत.